تحلیل ارجاعات بینامتنی و فرامتنی در تمثیل‌های صائب

Authors

  • جلال عباسی دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینای همدان
  • محمد آهی استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینای همدان
Abstract:

نظریة ارجاع به بررسی روابط و خوانش بینامتنی و فرامتنی در متن‌ها می‌پردازد. این‌ نظریه، آثار ادبی مخاطب را به دیگر متن‌ها و فرامتن‌ها ارجاع می‌دهد و مخاطب می‌تواند براساس آن، متن‌ها را با ارجاع به مصداق‌های عینی و بیرونی، یا با ارجاع به متن‌های دیگر درک و دریافت کند. پژوهش حاضر تمثیل‌های صائب را ازمنظر این نظریه بررسی می‌کند؛ چراکه صائب در هر تمثیلی،‌ مخاطب را به یک متن یا فرامتن ارجاع می‌دهد. نویسندگان سعی کرده‌اند با شیوة توصیفی– تحلیلی به معرفی و تحلیل متن‌ها و فرامتن‌هایی بپردازند که صائب در ساختن تمثیل‌ها از آن‌ها بهره برده‌است. دستاورد این پژوهش بیانگر دو نکتة مهم است: اول اینکه تمثیل مبنای ارجاعی دارد؛ یعنی شاعر برای اثبات هر مدعایی خواننده را به یک مثل ارجاع می‌دهد و دیگر اینکه این مثل‌ها براساس ارجاع بینامتنی یا فرامتنی ساخته شده‌اند. قرآن مجید، احادیث، احکام شرعی و سرگذشت انبیاء‌ از مهم‌ترین متن‌ها و اجتماعیات و طبیعت نیز از اصلی‌ترین فرامتن‌هایی هستند که صائب در تمثیل‌‌پردازی از آن‌ها بهره برده‌است. شیوة پژوهش ابتدا جمع‌آوری و دسته‌بندی تمثیل‌های صائب براساس پیش‌زمینه‌های دینی، فکری و فرهنگی بوده‌است؛ سپس این شواهد با توجه به گونه‌های ارجاع درون‌متنی یا برون‌متنی و خوانش محاکاتی یا نشانه‌ای تحلیل و بررسی شده‌اند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

رابطه بینامتنی حکمت شاعرانه صائب و نگارگری مکتب اصفهان

بیشتر تاریخ نگاران نگارگری مکتب اصفهان عصر صفوی به جدایی نگاره از کتاب آرایی و شعر روایی اشاره کرده اند و مطرح ساخته اند که دوگونه هنریِ نگارگری و شعر درصدد بوده اند که به عنوان گونه هنری مستقلی عمل کنند. محققان حوزه ادبیات به واژگان نگارگری در اشعار دوره مکتب اصفهان نظیر نگاره، قلم مو، رنگ، آب و رنگ، و دیگر عناصر و لوازم نگارگری پرداخته اند. این مقاله بر آن است تا به تعامل شعر و نگارگری در مکتب...

full text

روابط بینامتنی غزلیات صائب تبریزی و سلیم طهرانی

بینامتنیت شکل‌گیری معنای یک متن توسط متون دیگر است. سابقه این نظریه و طرح این مبحث در ادبیات جهان به صد سال هم نمی‌رسد. در این جستار ابتدا نظریات و وجوه بینامتنیت تشریح شده سپس به کمک آن و نقد سنتی ادبیات فارسی کوشیده شده تا گره از معمایی ادبی باز شود. معمایی که سلیم طهرانی با ادعاهایی مطرح کرده و دیگران از جمله صائب را به سرقت اشعار خود متهم کرده است. در خلال پرداختن به ادعای س...

full text

رابطه بینامتنی حکمت شاعرانه صائب و نگارگری مکتب اصفهان

بیشتر تاریخ نگاران نگارگری مکتب اصفهان عصر صفوی به جدایی نگاره از کتاب آرایی و شعر روایی اشاره کرده اند و مطرح ساخته اند که دوگونه هنریِ نگارگری و شعر درصدد بوده اند که به عنوان گونه هنری مستقلی عمل کنند. محققان حوزه ادبیات به واژگان نگارگری در اشعار دوره مکتب اصفهان نظیر نگاره، قلم مو، رنگ، آب و رنگ، و دیگر عناصر و لوازم نگارگری پرداخته اند. این مقاله بر آن است تا به تعامل شعر و نگارگری در مکتب...

full text

تحلیل روابط بینامتنی قرآن و غزل‌های صائب بر اساس نظریة ژنت (با تأکید بر جلوه‌های زبانی و تلمیحات داستانی)

ژرار ژنت با طرح نظریة ترامتنیّت، فصلی تازه در نقد و مطالعة روابط بین متون گشوده است که بینامتنیت یکی از زیرگونه‌های آن است. بر اساس این الگوی بینامتنی، روابط بین متون می‌تواند به سه شکل صریح، غیرصریح و ضمنی باشد. بن‌مایه‌های دینی برگرفته از قرآن بخش جدایی‌ناپذیر شعر فارسی از آغازین دوران شکل‌گیری آن تا به امروز بوده است. به تعبیر بینامتنی، این بن‌مایه‌ها از اصلی‌ترین زیرمتن‌هایی هستند که در آفری...

full text

تحلیل کاربردی ارسال‌المثل در شعر صائب تبریزی

شعر و مثل همواره کارکردی دو طرفه دارند؛ ارسال‌المثل، از ارکان مهم ادبیات به شمار می‌رود که شاعران و نویسندگان در اشعار خود برای شیرینی کلام به سبب روانی الفاظ و روشنی مفاهیم و معانی و وضوح ‌بخشی بیشتر به حقیقت و اثبات سخن، از آن بهره جسته و با بیان آن هنرمندی و توانایی خود را در شعر نشان داده‌اند. از مهم‌ترین مباحث زبان‌شناسی در حوزة سبک شناسی کاربردی، «کنش گفتار» است. در این مقاله مطالعة جنبه‌...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 17  issue 33

pages  189- 208

publication date 2019-09-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023